Đăng Nhập
Mới đây Viện kiểm sát Nhân dân (VKSND) TP.Đà Nẵng có công văn báo cáo VKSND Tối cao cho rằng: Tòa án Nhân dân (TAND) TP.Đà Nẵng bố trí vị trí ngồi của đại diện VKSND tại phiên tòa là “tùy tiện”. Vậy, đánh giá việc xếp chỗ ngồi này như thế nào ?
 |
| Đổi mới vị trí chỗ ngồi của những người tiến hành tố tụng và Luật sư là phù hợp thực tiễn khách quan, được sự ủng hộ từ các Tòa án địa phương. |
VKSND TP.Đà Nẵng phản ứng trước việc TAND TP.Đà Nẵng sắp xếp chỗ ngồi của Kiểm sát viên (KSV) ngang hàng với chỗ ngồi của Luật sư là không phù hợp, vì lâu nay Công tố viên (CTV) ngồi ngang hàng với Hội đồng xét xử (HĐXX) còn Luật sư thì ngồi phía dưới nên sự thay đổi vị trí ngồi vừa nêu của TAND TP.Đà Nẵng gây sốc đối với KSV vì họ cảm nhận bị hạ thấp vai trò của đại diện VKSND trước phiên tòa hình sự.
Cải cách về chỗ ngồi tại TAND TP.Đà Nẵng, được thể hiện: HĐXX gồm Thẩm phán, các Hội thẩm Nhân dân ngồi ở vị trí riêng biệt. Ngồi phía dưới và ngay trước bàn của HĐXX là bàn của thư ký ghi biên bản phiên tòa. Cũng ngồi phía dưới ngang hàng với bàn thư ký phiên tòa nhưng ở hai bên đối diện nhau là bàn của đại diện VKSND (bên trái) và bàn của luật sư (bên phải).
Được biết, cách thức bài trí chỗ ngồi tại các phiên tòa ở nhiều nước trên thế giới như Singapore, Australia... chỗ ngồi của HĐXX, Thư ký, KSV và Luật sư giống như tại các phiên tòa ở TP.Đà Nẵng hiện nay. Tinh thần cải cách Tư pháp đòi hỏi chúng ta mạnh dạn và quyết liệt đổi mới phương thức hoạt động của bộ máy nhà nước, đẩy mạnh cải tổ nền tư pháp theo hướng dân chủ, thân thiện, tôn trọng sự bình đẳng giữa KSV thực hành quyền công tố tại phiên tòa hình sự với luật sư.
Hơn mười năm về trước, một số tòa án nước ta như TAND Quận 5 (TP.HCM), TAND tỉnh Bình Dương tổ chức thí điểm bày biện bàn ghế ngồi tại phiên tòa hình sự. Theo đó chỗ ngồi của KSV và luật sư ngang hàng và đối diện nhau.
Rất tiếc, sau một thời gian hoạt động, thì mô hình mới bị “khai tử” không kèn, không trống! Những người tán thành vị trí ngồi theo cách thức mà TAND TP.Đà Nẵng vừa thực hiện xuất phát từ quan điểm đồng thuận mô hình tố tụng từ xét hỏi sang tranh tụng.
Theo đó, HĐXX chỉ giữ vai trò tài phán, điều hành phiên tòa biệt lập, thể hiện tính uy nghiêm, nên phải ngồi ở vị trí cao nhất, trang trọng nhất, tương xứng với vai trò luật định để nhân danh Nhà nước khẳng định quyền lực tuyệt đối, bảo vệ công lý. Còn đại diện VKSND và luật sư là người buộc tội và người gỡ tội phải bình đẳng với nhau về mọi phương diện xuyên suốt quá trình tố tụng vụ án từ hình thức tới nội dung hoạt động tố tụng (về vị trí ngồi, cử chỉ, lời phát biểu...). Có như vậy mới tránh khỏi sự ngộ nhận về quyền hạn, chính kiến của KSV và Luật sư để HĐXX thẩm định, cân nhắc đưa vào phần nhận định của bản án.
Bình đẳng về hình thức lẫn nội dung, từ chỗ ngồi đến tranh tụng giữa KSV và luật sư trong hoạt động tố tụng được dư luận, xã hội ủng hộ. Cách thức tranh tụng bình quyền tại các phiên tòa Hình sự phù hợp nền Tư pháp tiến bộ.
Nghị quyết số 08 ngày 02/01/2002 và Nghị quyết số 49 ngày 02/6/2005 của Bộ Chính Trị về cải cách nền tư pháp nước nhà đến năm 2020, nhấn mạnh phán quyết của tòa án phản ánh kết quả tranh tụng diễn ra tại phiên tòa (giữa KSV và Luật sư). Sự tôn trọng nhau giữa bên buộc tội và bên gỡ tội của hoạt động tố tụng mà cơ quan xét xử ở TP.Đà Nẵng triển khai thực hiện được công luận tán đồng. Sự quyết đoán mạnh mẽ của ông Nguyễn Văn Quận - Chánh án TAND TP.Đà Nẵng được đền đáp: Ông không hề nhận được phản ứng trái chiều từ phía VKSND.
Việc đổi mới vị trí chỗ ngồi của những người tiến hành tố tụng và Luật sư là phù hợp thực tiễn khách quan, được sự ủng hộ từ các Tòa án địa phương và ông cho biết sẽ tiếp tục mô hình này. Hiện sỡ dĩ một số Tòa địa phương chưa triển khai mô hình mới là vì do các phòng xử án còn chật hẹp. Sau này các trụ sở, phòng xử án được nới rộng diện tích thích hợp sẽ được bày trí chỗ ngồi của thư ký, KSV, Luật sư theo dạng tiến bộ này.
Ông Quận cho biết thêm: Ông chưa nhận được sự “phàn nàn” về chỗ ngồi mới của KSV tức là phía cơ quan công tố “mặc nhiên chấp nhận” sáng kiến của TAND TP.Đà Nẵng phù hợp xu thế tiến bộ trong hoạt động tố tụng. TAND TP.Đà Nẵng dám nghĩ, dám làm thay đổi bộ mặt phòng xử án, góp phần tích cực cải cách hoạt động tư pháp qua mô hình tranh tụng đối tụng, cần được tiếp tục nhân rộng đại trà trên phạm vi toàn quốc.
Tôi cho rằng lãnh đạo VKSND Tối Cao cần cân nhắc thận trọng, ủng hộ mô thức sắp xếp chỗ ngồi của HĐXX, Thư ký, KSV và Luật sư mà TAND TP.Đà Nẵng triển khai thực hiện, góp phần tích cực xây dựng Nhà nước pháp quyền công bằng, dân chủ, văn mình trong hoạt động xét xử!
Hiện tại, VKSND Tối Cao được Nhà nước giao nhiệm vụ chủ trì đề án soạn thảo các vấn đề về vị trí ngồi, cách thức xét hỏi, tranh luận theo xu hướng bình đẳng giữa các thành phần tham gia vụ án hình sự vừa trang nghiêm, vừa dân chủ. Dù rằng việc sắp xếp chỗ ngồi tại phiên tòa hình sự là sáng kiến mang tính chất thí điểm của Chánh án TAND TP.Đà Nẵng nhưng đang được nhiều người trong ngành tư pháp đồng tình. Vì vậy, thiết nghĩ cần quyết liệt hậu thuẫn mô thức tiến bộ mà TAND TP.Đà Nẵng tiên phong đi đầu!
LS. Trần Công Ly Tao (phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM)
