Đăng Nhập
Trảng Lớn là căn cứ cũ của sư đoàn 25 QLVNCH trước đây, nằm ngoài rìa thị xã Tây Ninh, bao gồm nhiều phân khu độc lập. Các phân khu giới hạn bởi các hàng rào thép gai phủ đầy cỏ Mỹ, vạch ngang dọc những lối chồn đi. Bấy giờ đang là mùa khô. Ngày nắng, bụi, nhưng đêm về gió chướng lùa qua lỗ vách tròn, vốn là những tấm ghi lột lên từ đường băng dã chiến cũ, lạnh gai người. Bình minh mùa khô phương nam thật lạ. Chân trời đỏ rực với những dải mây thấp, loang lổ xám. Chưa đến giờ tập thể dục. Tôi còn đang ngái ngủ bỗng dỏng tai nghe. “Vi vi vuuut.....Oành! Oành...! Tất cả chạy nháo ra sân. Trung đội trưởng hét lên: “Tản ra! Nằm xuống! Pháo 130 ly nó giã đấy! Mấy quả nữa bắn trúng dãy nhà tôn bỏ không mé bên trái, giật tung mái bay xoang xoảng. Tôi không còn thấy sợ nữa nhưng bắt đầu hiểu rằng: Chiến tranh thực sự rồi! Nó bắn thêm mấy quả nữa rồi ngưng, chắc sợ ta dò toạ độ phản pháo hoặc oanh tạc không quân. Cỏ Mỹ khô bắt lửa cháy giần giật. Tàn lửa bay tung toé trong khói cuồn cuộn.
Ngày 25/11/1978, buổi tối, trong khi đang điểm danh đơn vị, bầu trời thị xã đột nhiên sáng bừng bởi hàng trăm vệt đạn vạch đường xé toạc màn đêm yên tĩnh. Lính mới nhốn nháo cả lên. Đại trưởng hô: “Giữ nghiêm hàng ngũ! Các đơn vị phòng không đang diễn tập đánh máy bay địch! Tiếp tục điểm danh đi”.
Đêm đó, tôi đã cảm thấy hơi thở của những ngày báo động cũ đang phả nóng tai mình. Đã sáu năm trôi qua, kể từ cuối năm 1972, bây giờ mới lại nhìn thấy đạn cao xạ vạch đỏ trời đêm.
HAI CÂY ĐÀN GUITARS
Đại đội có hai cây đàn guitar. Thằng Long Hàng Giấy có một cây, thằng Bình nhóm tôi có một cây. Thằng Long là học trò thầy Văn Vượng. Như tôi đã nói ở phần trước, nó chơi cổ điển bài bản. Các bản Vũ khúc Tây Ban Nha, Arabia, Bài ca hy vọng, Cô gái vót chông….đâu ra đó. Kỹ thuật t’remolo hai ngón của nó rất nhuyễn. Tôi thì tự đọc giáo trình Maloloff cùng các thế tay, các hợp âm đơn giản ở nhà. Chủ yếu học chuyền tay mô-đẹc đường phố là chính. Nhưng khi là lính, nhất là đã nhậu sừng sừng thì “chát bùm bùm” có vẻ thích hợp hơn là “t’remolo”. Văn hóa bình dân quần chúng, ca khúc chính trị chiếm ưu thế với âm nhạc hàn lâm a ca đe my con sớt. Điều đó được thể hiện hùng hồn qua số nhóm khán giả của tôi đông hơn gấp nhiều lần. Khi thằng Long đàn thì chỉ mỗi mình nó nghe. Còn khi tôi đàn, đúng hơn là bật bông phừng phừng phừng…thì chúng nó lăn vào vỗ thùng đàn thay trống bass. Nhiều thằng gõ thìa theo phách. Các loại khác thì gào lên một cách đáng sợ. Thế mới biết cạnh tranh nghệ thuật thật là khủng khiếp! Tôi thật khoái chí về điều này, mặc dù vẫn vừa nể, vừa ghen tức với cái thằng đàn một mình lặng lẽ kia. Có lẽ tôi đã đi đúng với định hướng dòng chảy văn nghệ thời chiến. Đàn đi liền với hát, vừa mồm vừa tay. Tay chẳng ra gì thì đã có cái mồm kia nó giúp đỡ. Thế cũng tốt!
Một buổi tối, C bộ sau cữ nhậu gọi tôi xách đàn sang. Tôi chẳng ngần ngại gì mà không thể hiện. Xem nào? Cuộc đời vẫn đẹp sao này; Hạnh phúc ơi, mau đưa ta về chốn cũ xa xôi, mà thời gian trôi đi ta có thấy đâu…này. Rồi là: Hoàng hôn buông xuống bên sông êm đềm…mờ xa thành phố lung linh ánh đèn…Khúc ca mùa hè, nắng trong chiều về…Các bạn chắc còn nhớ những bài hát hay hay, trữ tình… trong thời gian cả nước hát hành khúc đó. Mặc dù không phát trên đài, không in các bướm nhạc, nhưng bằng cách nào đó, nó vẫn được các tay chơi nghiệp dư và không nghiệp dư hát, đàn ở các nơi không chính thống.
Chát phình phình…! C bộ ngày càng bốc. Một đám lính B tôi nữa kéo qua. Thủ trưởng ơi nhảy đi! Được! Mấy thằng em nhảy đi. Thế là chúng nó nhảy giật đùng đùng không khách khí. Sân đất bụi mù dưới trăng suông. Thằng liên lạc té nước ra sân cho khỏi bụi. Lính Hà nội lăn vào nhảy tiếp. Thủ trưởng ở đây không giống thủ trưởng ngoài Bắc, hay thật! Tàn cuộc vui, C trưởng (tệ thật, không nhớ tên) bảo tôi ở lại. Sau khi hỏi han tên tuổi trích ngang…anh ấy bảo tao sẽ gửi mày lên đội văn nghệ Sư đoàn.
Hai hôm sau, tôi khoác ba lô, đội nắng lội bộ lên đội văn nghệ đang tập trung, chuẩn bị biểu diễn cho ngày 22/12. Ối giời là giời! Mừng khấp khởi. Thằng Bình tặng cây đàn của nó cho tôi. Từ nay chia tay mấy đứa cùng lớp cũ Phan Đình Phùng. Chúng nó cũng mừng cho tôi, nhưng chắc cũng khá buồn.
Lên đến nơi thì đội đang tập. Tạm dừng mươi phút để chú phụ trách xem các giấy tờ tôi trình. Gọi là chú vì tóc chú ấy cũng có những sợi bạc rồi. Nào chơi thử một bản đi. Thế là tôi chơi bản Danube waves đúng giáo trình của F. Ianovici. Được rồi! Thử hát một bài nhé! Tôi hát: …Cả tình yêu, mang cho ta nhiều nỗi xót thương đau. Giờ đây không biết em ở phương nào…Được rồi! Đội tập tiếp nào! Còn em xuống bếp báo cơm nhé!
Ăn cơm trưa xong thì anh Đoàn, tay trống trong dàn nhạc, gọi tôi vào buồng riêng của anh ấy. Anh ấy cũng người Hà nội. Câu chuyên lan man ca khúc. Anh ấy cũng thuộc nhiều bài hát “Nhạc trẻ” thời đó. Một thời để yêu, Tình ca hồng, Trong nắng trong gió… các bài trong băng Thanh Lan, Nhạc trẻ 2… đang thịnh hành. Cuối cùng, anh ấy hỏi tôi là có vàng không? Hai chỉ thôi! Em làm gì có vàng, và để làm gì? Không có à? Được rồi, chú em có năng khiếu đấy! Để anh nói giúp cho.
Buổi chiều. Tôi được thông báo chính thức là đội văn nghệ sư đoàn đã đủ biên chế rồi. Đến khi khác có dịp thì sẽ gọi lên. Ngay chiều tối hôm đó, tôi lại vác ba lô cùng cây đàn về tiểu đoàn 31. Lòng không buồn lắm, vì lại được sum họp với mấy thằng cùng lớp. Cười lên đi em ơi! Dù nước mắt rớt trên vành môi. Hãy ngước mặt nhìn đời…Bạn có biết ca khúc này của Lê Hựu Hà không?
Cuối cùng thì âm nhạc hàn lâm và ca khúc chính trị, “t’remolo” lẫn “chát phình phình” , đàn nào thì cũng đều lên đường ra chốt biên giới hết!
RA CHỐT
Ở căn cứ thêm mấy ngày nữa, ngày 8/12/1978, chúng tôi lên đường ra chốt.
Lại lên xe. Nhưng không phải xe ca nữa, mà là xe REO, loại xe vận tải quân sự của Mỹ. Chạy về hướng Sài Gòn à? Ai cũng thắc mắc, mặt trận ở hướng Tây kia mà? Lại qua những xóm ấp yên bình, những cánh đồng, trảng mía ngút tầm mắt, sông Vàm Cỏ đông nước xanh ngăn ngắt, thị trấn Gò Dầu hạ tấp nập... Chóp núi Bà Đen uy nghiêm chầm chậm xoay mình theo hướng xe lăn....
Bây giờ thì chóp núi ấy đã ở phía sau chúng tôi, hơi chếch về tay phải. Có nghĩa là trước mặt là hướng chính Tây...Đường bắt đầu vắng teo. Cánh đồng không cày cấy cỏ dại dày rịt, vàng úa. Một con đê thấp nằm chắn ngang cánh đồng, đùn lên là mấy ụ đất bao quanh mấy khẩu pháo tự hành lừng lững. Dãy lều bạt lụp xụp nửa chìm nửa nổi. Đơn vị pháo chiến dịch 175mm (pháo Mỹ) đấy! Cửa khẩu Mộc Bài đấy! Biên giới đấy! Ôi chao biên giới là thế này đây...! Nó không như hình dung của tôi. Đoàn xe bình thản vượt qua ranh giới vô hình ấy. Chúng tôi ngoái lại nhìn nước Việt một lần nữa. Ôi đất nước mẹ tôi em tôi! Có lẽ nhiều nghìn ngày nữa, trên những con đường đầy khói bụi của chiến tranh, có thể tôi sẽ gặp, hoặc không gặp lại Người!
Đồng không mông quạnh. Thốt nốt mọc theo những bờ ruộng thành từng cụm hoặc đơn lẻ. Xe chạy nhanh và xóc lắm. Cả bọn bám thành xe, nghiêng ngả. Gần đến ngã ba Chi Phu, đoàn xe rẽ trái xuôi về hướng nam theo con đường đất chừng 1.5 km rồi dừng lại. Bộ đội xuống xe, tập trung dưới một chòm thốt nốt khá rộng. Đã có một số các “thủ trưởng” nhốn nháo chờ sẵn đón chúng tôi ở đó. Một cha gầy nhẳng, thấy tôi xách cây đàn gọi nhắng lên:”Tuấn ơi! Tuấn ơi! Lấy thằng này!”. Các anh ấy là cán bộ tiểu đoàn 4 lên thẳng trung đoàn chọn quân rôì dẫn về. Tôi và nhiều anh em Hà Nội khác được điều về tiểu đoàn 4, trung đoàn 2, sư đoàn 9 thuộc quân đoàn 4. Anh Tuấn - hỗn danh Tuấn “còi” , trung đội phó thông tin tiểu đoàn dẫn tôi và đoàn lính mới tò te băng đồng về chốt. Bố này muốn doạ , hoặc ra điều ta đây lính cũ thỉnh thoảng lại nhắc: “Bảo đi khom là đi khom, bảo chạy là chạy rõ chưa! Không 12.8 mm nó quất cho bỏ mẹ!”. Tiếng thì eo éo như con gái, nghe vừa tức, vừa buồn cười.
Xế chiều hôm đó, chúng tôi về đến chốt Long An. Địa bàn chốt giữ của tiểu đoàn nằm trọn trong vùng Mỏm Vẹt, phía nam cách ngã ba Chi Phu chừng 4 km.
Tiểu đoàn bố trí đội hình hàng ngang theo chiều dài một con đê thẳng tắp. Đại đội 2 nằm ngoài cùng, gần phum chùa có cái mái ngói đỏ. Tiếp đó là đại đội 1. Đại đội 3 nằm nhô lên phía trên đội hình tiểu đoàn chừng 350m trong một cụm nhà cũ đã bị phá huỷ. Đại đội 4 - đại đội hoả lực nằm gần tiểu đoàn bộ, hơi chếch về bên trái. Đã bắt đầu mùa khô nhưng những căn hầm nửa nổi nửa chìm tựa vào bờ đê vẫn toát lên mùi mốc ẩm. Thôi nhé từ nay vĩnh biệt thời huấn luyện! Ah ha! Cái phản lính dài dằng dặc trại Trảng Lớn trở thành niềm mơ ước. Còn cốc chè đậu đường đen thị xã Tây Ninh, trong tiếng hát ma mị Khánh Ly chừng thuộc một thế giới xa mờ. Thôi tiến lên nào, anh lính chiến!...
Chập tối. Các cán bộ lục tục về hội ý tiểu đoàn. Tiểu đoàn trưởng lúc đó là anh Huỳnh Ngọc Sơn. Chính trị viên là anh Sông. Các anh ấy gọi tên hiệu anh ấy là “già như Sông”
Đêm đầu tiên lính mới về thì được nghỉ, không phải gác. Hầm thông tin thêm 6 người nên chật. Tuấn còi B phó bảo tôi ra ngoài hầm truyền đạt ngủ. Hầm này nằm ngoài cùng, cách hầm gác có 5-6m. Tôi ôm mùng ra đó nằm luôn một mình. Nửa đêm thấy lục sục trong mùng, rồi có con chết tiệt gì nằng nặng, ngồi chồm hỗm trên ngực mình. Bật quẹt lên mới thấy con chuột to kinh khủng. Nó phải to bằng bụng chân người lớn. Thấy ánh sáng, nó cuống lên nhảy tứ tung phá chạy nhưng vướng mùng không ra được. Bực cả mình! Tôi mới rình chụp tấm chăn dạ đỏ Nam định lên người nó rồi vồ được. Hai tay cứ thế bóp xiết của nợ nần nẫn ấy vì một tay không đủ vòng. Nó chết tươi ằng ặc qua lần chăn dạ. Sau tôi vất xác ra ngoài, kéo chăn ngủ tiếp.
Chuột ở chốt Long An nhiều nhưng anh Ky a phó hữu tuyến nói chưa khủng bằng chốt Ngã tư Nhà Thương. Bọn chuột xơi quen bông băng , máu mủ, thịt cắt lọc thương binh tử sỹ trong trạm phẫu nên con nào con nấy núc ních, thành tinh cả. Thằng Hải cụt dưỡng thương xong mới về đơn vị. Chưa kịp nhận nhiệm vụ thì đêm đó, một con chuột đại tướng, có lẽ là con đầu đàn, ngửi mùi da non chỗ ngón chân cái cụt của nó táp ngay một miếng. Thằng này kêu ré lên, máu tuôn ướt vạt mùng. Hôm sau lại phải cho lên K.23 điều trị tiếp. Trạm phẫu được ưu tiên thực phẩm cho anh em thương binh. Hồi đó đánh gần biên giới nên ngoài thịt hộp, mỳ tôm, rau xanh… thỉnh thoảng còn có trứng tươi do Hội Phụ nữ tỉnh Tây ninh và các má gửi cho. Các anh què đánh chén xong, vỏ hộp thịt, vỏ trứng xả bừa bãi. Đêm chuột kéo vào bãi xả càm vỏ hộp, tha vỏ trứng lục sục ầm ĩ như địch vào. Lia đèn pin, thấy khắp bãi cả đàn chuột chạy rầm rầm.
Tình hình những ngày cuối năm 1978 ở địa bàn đứng chân của trung đoàn 2 khá yên tĩnh. Ta và địch cách nhau một cánh đồng rộng khoảng 1.2km. Ngoại trừ một lần vào lúc chập tối, tiểu đoàn trưởng Sơn lệnh cho đại 3 mang cối 60 tập kích địch để thăm dò. Khẩu đội cối bò lên trước đội hình khoảng 600m, nạp liều 3 bắn chừng hơn chục quả. Địch trả lời bằng 12.8 mm toang toác suốt đêm.
Hầm của trung đội thông tin nằm gần hầm tiểu đoàn. Ban ngày, tiểu đội hữu tuyến củng cố lại dây dợ máy móc. Tiểu đội vô tuyến 2W chúi đầu học bảng mật danh mới. Thằng Vỹ, thằng Mạnh, Thằng Ban trố suốt ngày lầm bầm như cầu kinh: “01 tiểu đội, 02 trung đội, 03 tiểu đoàn, 04 trung đoàn....” Cha Nhương - tiểu đội trưởng 2W suốt ngày càu nhàu vì quân lâu thuộc. Nhưng tôi dám chắc nếu kiểm tra thì chính bố này thể nào cũng tạm tịt nhất. Đã thế lại còn cái tính hay chê, bôi bác người khác. Chẳng hạn kể chuyện anh Hoạch bên hữu tuyến, hồi mới giải phóng Sài Gòn cứ tưởng cái bồn cầu là chậu vo gạo. Thế là cứ tống gạo vào vo. Đến khi giật nước gạo trôi đi sạch cứ thắc mắc um lên. Lại còn luôn mồm chửi tiện nghi của bọn tư bản là thâm độc. Hay chuyện Khương “khàn” dưới đại 1 dẫn lính đi khao. Không biết gọi phin cafe là gì mới e hèm cất giọng sang sảng: “Này cô em! Cho một số cái nồi ngồi trên một số cái cốc” ! Hết biết!
Tuy tiểu đoàn bộ nằm lui về sau đội hình nhưng vẫn tổ chức gác ba vọng đề phòng địch bâu bám mật tập. Tôi đã biết định vị sao Tua Rua để căn giờ gác. Trong đêm, nếu ếch nhái đang rỉ rả ầm ĩ mà tự nhiên im bặt, hoặc chim đêm trong chòm cây phía trước bỗng dưng xao xác là phải coi chừng. Luồn hào về bấu tay anh em dậy rồi trở lại vị trí gác ngay. Hãy cúi thật thấp sát mặt đất, dùng nền trời đêm sáng mờ làm phông sẽ dễ phát hiện địch hơn.
Lại còn muỗi mới khiếp. Muỗi Chi Phu có họ với muỗi Đồng Tháp mười, con nào con nấy to như con châu chấu con. Áo ka ki ga ba đin Nam Định không là cái đinh gì. Vòi muỗi xuyên qua hết. Muỗi đốt không ngứa mà đau nhói vì toàn muỗi đói. Muỗi lăn xả cảm tử xông vào đốt người. Không được đập vì sẽ gây tiếng động. Cũng không được dùng dầu gió xoa vì ban đêm trên đầu gió, mùi dầu sẽ lan rất xa. Chỉ được phép vuốt thôi, vuốt đến đâu lép bép đến đó... Có anh (chắc là con bác Ba Phi) còn kể là hồi mùa mưa, mình nằm trong màn. Muỗi bâu kín ngoài màn hết lớp này lớp khác, một lúc thì dây màn (dây dù) đứt phựt. Lỡ để một ngón tay sát chân màn, muỗi châm ngay. Những con khác không châm được thì châm ngay vào bụng con đang hút máu mình thành một dây chuyền dài hàng mét. Tóm lại là cũng biết làm ăn theo kiểu hợp tác xã.
Tôi được điều xuống đại đội 1 cùng với anh Ky. Đại trưởng đại 1 lúc đó là anh Thẩm, người Hà Bắc. Đại đội phó là anh Liêu, người Hà Nam Ninh. Ngay ca gác đầu tiên khi phối thuộc với đại đội 1 ở chốt Long An là tôi đã nổ súng “tiêu diệt địch” rồi. Đang ngồi gà gật lơ mơ trên thành hầm quan sát sở đại đội thì giật mình có tiếng động. Thằng “địch” đen đen ngồi chồm hổm cạnh bờ ruộng. Nó còn chống nẹ, cánh tay áo phất phất...Người tôi túa mồ hôi lạnh, nhưng tay vẫn kịp xiết cò. Khẩu đại liên bên tay trái ăn theo tằng tặc một tràng. Tất cả túa ra hầm. Anh Liêu đại phó hỏi mày phát hiện hướng nào? Sao nó không bắn lại? Tôi nói không biết! Chắc bị tiêu diệt rồi, kia kìa! Lão ấy với thằng Đồng xồng xộc vọt hào lên đấy luôn. Đ...má! Ông ấy chửi ầm ĩ... Tiêu diệt gì bay cái gốc chuối cụt? Lúc đó vừa sợ, vừa ngượng, nhưng cũng thấy thêm yên tâm ấm áp nữa. Vì lúc đó chưa hết ca, chúng nó vẫn còn lục sục thức cùng với mình chán...!
Ngày 25/11/1978, buổi tối, trong khi đang điểm danh đơn vị, bầu trời thị xã đột nhiên sáng bừng bởi hàng trăm vệt đạn vạch đường xé toạc màn đêm yên tĩnh. Lính mới nhốn nháo cả lên. Đại trưởng hô: “Giữ nghiêm hàng ngũ! Các đơn vị phòng không đang diễn tập đánh máy bay địch! Tiếp tục điểm danh đi”.
Đêm đó, tôi đã cảm thấy hơi thở của những ngày báo động cũ đang phả nóng tai mình. Đã sáu năm trôi qua, kể từ cuối năm 1972, bây giờ mới lại nhìn thấy đạn cao xạ vạch đỏ trời đêm.
HAI CÂY ĐÀN GUITARS
Đại đội có hai cây đàn guitar. Thằng Long Hàng Giấy có một cây, thằng Bình nhóm tôi có một cây. Thằng Long là học trò thầy Văn Vượng. Như tôi đã nói ở phần trước, nó chơi cổ điển bài bản. Các bản Vũ khúc Tây Ban Nha, Arabia, Bài ca hy vọng, Cô gái vót chông….đâu ra đó. Kỹ thuật t’remolo hai ngón của nó rất nhuyễn. Tôi thì tự đọc giáo trình Maloloff cùng các thế tay, các hợp âm đơn giản ở nhà. Chủ yếu học chuyền tay mô-đẹc đường phố là chính. Nhưng khi là lính, nhất là đã nhậu sừng sừng thì “chát bùm bùm” có vẻ thích hợp hơn là “t’remolo”. Văn hóa bình dân quần chúng, ca khúc chính trị chiếm ưu thế với âm nhạc hàn lâm a ca đe my con sớt. Điều đó được thể hiện hùng hồn qua số nhóm khán giả của tôi đông hơn gấp nhiều lần. Khi thằng Long đàn thì chỉ mỗi mình nó nghe. Còn khi tôi đàn, đúng hơn là bật bông phừng phừng phừng…thì chúng nó lăn vào vỗ thùng đàn thay trống bass. Nhiều thằng gõ thìa theo phách. Các loại khác thì gào lên một cách đáng sợ. Thế mới biết cạnh tranh nghệ thuật thật là khủng khiếp! Tôi thật khoái chí về điều này, mặc dù vẫn vừa nể, vừa ghen tức với cái thằng đàn một mình lặng lẽ kia. Có lẽ tôi đã đi đúng với định hướng dòng chảy văn nghệ thời chiến. Đàn đi liền với hát, vừa mồm vừa tay. Tay chẳng ra gì thì đã có cái mồm kia nó giúp đỡ. Thế cũng tốt!
Một buổi tối, C bộ sau cữ nhậu gọi tôi xách đàn sang. Tôi chẳng ngần ngại gì mà không thể hiện. Xem nào? Cuộc đời vẫn đẹp sao này; Hạnh phúc ơi, mau đưa ta về chốn cũ xa xôi, mà thời gian trôi đi ta có thấy đâu…này. Rồi là: Hoàng hôn buông xuống bên sông êm đềm…mờ xa thành phố lung linh ánh đèn…Khúc ca mùa hè, nắng trong chiều về…Các bạn chắc còn nhớ những bài hát hay hay, trữ tình… trong thời gian cả nước hát hành khúc đó. Mặc dù không phát trên đài, không in các bướm nhạc, nhưng bằng cách nào đó, nó vẫn được các tay chơi nghiệp dư và không nghiệp dư hát, đàn ở các nơi không chính thống.
Chát phình phình…! C bộ ngày càng bốc. Một đám lính B tôi nữa kéo qua. Thủ trưởng ơi nhảy đi! Được! Mấy thằng em nhảy đi. Thế là chúng nó nhảy giật đùng đùng không khách khí. Sân đất bụi mù dưới trăng suông. Thằng liên lạc té nước ra sân cho khỏi bụi. Lính Hà nội lăn vào nhảy tiếp. Thủ trưởng ở đây không giống thủ trưởng ngoài Bắc, hay thật! Tàn cuộc vui, C trưởng (tệ thật, không nhớ tên) bảo tôi ở lại. Sau khi hỏi han tên tuổi trích ngang…anh ấy bảo tao sẽ gửi mày lên đội văn nghệ Sư đoàn.
Hai hôm sau, tôi khoác ba lô, đội nắng lội bộ lên đội văn nghệ đang tập trung, chuẩn bị biểu diễn cho ngày 22/12. Ối giời là giời! Mừng khấp khởi. Thằng Bình tặng cây đàn của nó cho tôi. Từ nay chia tay mấy đứa cùng lớp cũ Phan Đình Phùng. Chúng nó cũng mừng cho tôi, nhưng chắc cũng khá buồn.
Lên đến nơi thì đội đang tập. Tạm dừng mươi phút để chú phụ trách xem các giấy tờ tôi trình. Gọi là chú vì tóc chú ấy cũng có những sợi bạc rồi. Nào chơi thử một bản đi. Thế là tôi chơi bản Danube waves đúng giáo trình của F. Ianovici. Được rồi! Thử hát một bài nhé! Tôi hát: …Cả tình yêu, mang cho ta nhiều nỗi xót thương đau. Giờ đây không biết em ở phương nào…Được rồi! Đội tập tiếp nào! Còn em xuống bếp báo cơm nhé!
Ăn cơm trưa xong thì anh Đoàn, tay trống trong dàn nhạc, gọi tôi vào buồng riêng của anh ấy. Anh ấy cũng người Hà nội. Câu chuyên lan man ca khúc. Anh ấy cũng thuộc nhiều bài hát “Nhạc trẻ” thời đó. Một thời để yêu, Tình ca hồng, Trong nắng trong gió… các bài trong băng Thanh Lan, Nhạc trẻ 2… đang thịnh hành. Cuối cùng, anh ấy hỏi tôi là có vàng không? Hai chỉ thôi! Em làm gì có vàng, và để làm gì? Không có à? Được rồi, chú em có năng khiếu đấy! Để anh nói giúp cho.
Buổi chiều. Tôi được thông báo chính thức là đội văn nghệ sư đoàn đã đủ biên chế rồi. Đến khi khác có dịp thì sẽ gọi lên. Ngay chiều tối hôm đó, tôi lại vác ba lô cùng cây đàn về tiểu đoàn 31. Lòng không buồn lắm, vì lại được sum họp với mấy thằng cùng lớp. Cười lên đi em ơi! Dù nước mắt rớt trên vành môi. Hãy ngước mặt nhìn đời…Bạn có biết ca khúc này của Lê Hựu Hà không?
Cuối cùng thì âm nhạc hàn lâm và ca khúc chính trị, “t’remolo” lẫn “chát phình phình” , đàn nào thì cũng đều lên đường ra chốt biên giới hết!
RA CHỐT
Ở căn cứ thêm mấy ngày nữa, ngày 8/12/1978, chúng tôi lên đường ra chốt.
Lại lên xe. Nhưng không phải xe ca nữa, mà là xe REO, loại xe vận tải quân sự của Mỹ. Chạy về hướng Sài Gòn à? Ai cũng thắc mắc, mặt trận ở hướng Tây kia mà? Lại qua những xóm ấp yên bình, những cánh đồng, trảng mía ngút tầm mắt, sông Vàm Cỏ đông nước xanh ngăn ngắt, thị trấn Gò Dầu hạ tấp nập... Chóp núi Bà Đen uy nghiêm chầm chậm xoay mình theo hướng xe lăn....
Bây giờ thì chóp núi ấy đã ở phía sau chúng tôi, hơi chếch về tay phải. Có nghĩa là trước mặt là hướng chính Tây...Đường bắt đầu vắng teo. Cánh đồng không cày cấy cỏ dại dày rịt, vàng úa. Một con đê thấp nằm chắn ngang cánh đồng, đùn lên là mấy ụ đất bao quanh mấy khẩu pháo tự hành lừng lững. Dãy lều bạt lụp xụp nửa chìm nửa nổi. Đơn vị pháo chiến dịch 175mm (pháo Mỹ) đấy! Cửa khẩu Mộc Bài đấy! Biên giới đấy! Ôi chao biên giới là thế này đây...! Nó không như hình dung của tôi. Đoàn xe bình thản vượt qua ranh giới vô hình ấy. Chúng tôi ngoái lại nhìn nước Việt một lần nữa. Ôi đất nước mẹ tôi em tôi! Có lẽ nhiều nghìn ngày nữa, trên những con đường đầy khói bụi của chiến tranh, có thể tôi sẽ gặp, hoặc không gặp lại Người!
Đồng không mông quạnh. Thốt nốt mọc theo những bờ ruộng thành từng cụm hoặc đơn lẻ. Xe chạy nhanh và xóc lắm. Cả bọn bám thành xe, nghiêng ngả. Gần đến ngã ba Chi Phu, đoàn xe rẽ trái xuôi về hướng nam theo con đường đất chừng 1.5 km rồi dừng lại. Bộ đội xuống xe, tập trung dưới một chòm thốt nốt khá rộng. Đã có một số các “thủ trưởng” nhốn nháo chờ sẵn đón chúng tôi ở đó. Một cha gầy nhẳng, thấy tôi xách cây đàn gọi nhắng lên:”Tuấn ơi! Tuấn ơi! Lấy thằng này!”. Các anh ấy là cán bộ tiểu đoàn 4 lên thẳng trung đoàn chọn quân rôì dẫn về. Tôi và nhiều anh em Hà Nội khác được điều về tiểu đoàn 4, trung đoàn 2, sư đoàn 9 thuộc quân đoàn 4. Anh Tuấn - hỗn danh Tuấn “còi” , trung đội phó thông tin tiểu đoàn dẫn tôi và đoàn lính mới tò te băng đồng về chốt. Bố này muốn doạ , hoặc ra điều ta đây lính cũ thỉnh thoảng lại nhắc: “Bảo đi khom là đi khom, bảo chạy là chạy rõ chưa! Không 12.8 mm nó quất cho bỏ mẹ!”. Tiếng thì eo éo như con gái, nghe vừa tức, vừa buồn cười.
Xế chiều hôm đó, chúng tôi về đến chốt Long An. Địa bàn chốt giữ của tiểu đoàn nằm trọn trong vùng Mỏm Vẹt, phía nam cách ngã ba Chi Phu chừng 4 km.
Tiểu đoàn bố trí đội hình hàng ngang theo chiều dài một con đê thẳng tắp. Đại đội 2 nằm ngoài cùng, gần phum chùa có cái mái ngói đỏ. Tiếp đó là đại đội 1. Đại đội 3 nằm nhô lên phía trên đội hình tiểu đoàn chừng 350m trong một cụm nhà cũ đã bị phá huỷ. Đại đội 4 - đại đội hoả lực nằm gần tiểu đoàn bộ, hơi chếch về bên trái. Đã bắt đầu mùa khô nhưng những căn hầm nửa nổi nửa chìm tựa vào bờ đê vẫn toát lên mùi mốc ẩm. Thôi nhé từ nay vĩnh biệt thời huấn luyện! Ah ha! Cái phản lính dài dằng dặc trại Trảng Lớn trở thành niềm mơ ước. Còn cốc chè đậu đường đen thị xã Tây Ninh, trong tiếng hát ma mị Khánh Ly chừng thuộc một thế giới xa mờ. Thôi tiến lên nào, anh lính chiến!...
Chập tối. Các cán bộ lục tục về hội ý tiểu đoàn. Tiểu đoàn trưởng lúc đó là anh Huỳnh Ngọc Sơn. Chính trị viên là anh Sông. Các anh ấy gọi tên hiệu anh ấy là “già như Sông”
Đêm đầu tiên lính mới về thì được nghỉ, không phải gác. Hầm thông tin thêm 6 người nên chật. Tuấn còi B phó bảo tôi ra ngoài hầm truyền đạt ngủ. Hầm này nằm ngoài cùng, cách hầm gác có 5-6m. Tôi ôm mùng ra đó nằm luôn một mình. Nửa đêm thấy lục sục trong mùng, rồi có con chết tiệt gì nằng nặng, ngồi chồm hỗm trên ngực mình. Bật quẹt lên mới thấy con chuột to kinh khủng. Nó phải to bằng bụng chân người lớn. Thấy ánh sáng, nó cuống lên nhảy tứ tung phá chạy nhưng vướng mùng không ra được. Bực cả mình! Tôi mới rình chụp tấm chăn dạ đỏ Nam định lên người nó rồi vồ được. Hai tay cứ thế bóp xiết của nợ nần nẫn ấy vì một tay không đủ vòng. Nó chết tươi ằng ặc qua lần chăn dạ. Sau tôi vất xác ra ngoài, kéo chăn ngủ tiếp.
Chuột ở chốt Long An nhiều nhưng anh Ky a phó hữu tuyến nói chưa khủng bằng chốt Ngã tư Nhà Thương. Bọn chuột xơi quen bông băng , máu mủ, thịt cắt lọc thương binh tử sỹ trong trạm phẫu nên con nào con nấy núc ních, thành tinh cả. Thằng Hải cụt dưỡng thương xong mới về đơn vị. Chưa kịp nhận nhiệm vụ thì đêm đó, một con chuột đại tướng, có lẽ là con đầu đàn, ngửi mùi da non chỗ ngón chân cái cụt của nó táp ngay một miếng. Thằng này kêu ré lên, máu tuôn ướt vạt mùng. Hôm sau lại phải cho lên K.23 điều trị tiếp. Trạm phẫu được ưu tiên thực phẩm cho anh em thương binh. Hồi đó đánh gần biên giới nên ngoài thịt hộp, mỳ tôm, rau xanh… thỉnh thoảng còn có trứng tươi do Hội Phụ nữ tỉnh Tây ninh và các má gửi cho. Các anh què đánh chén xong, vỏ hộp thịt, vỏ trứng xả bừa bãi. Đêm chuột kéo vào bãi xả càm vỏ hộp, tha vỏ trứng lục sục ầm ĩ như địch vào. Lia đèn pin, thấy khắp bãi cả đàn chuột chạy rầm rầm.
Tình hình những ngày cuối năm 1978 ở địa bàn đứng chân của trung đoàn 2 khá yên tĩnh. Ta và địch cách nhau một cánh đồng rộng khoảng 1.2km. Ngoại trừ một lần vào lúc chập tối, tiểu đoàn trưởng Sơn lệnh cho đại 3 mang cối 60 tập kích địch để thăm dò. Khẩu đội cối bò lên trước đội hình khoảng 600m, nạp liều 3 bắn chừng hơn chục quả. Địch trả lời bằng 12.8 mm toang toác suốt đêm.
Hầm của trung đội thông tin nằm gần hầm tiểu đoàn. Ban ngày, tiểu đội hữu tuyến củng cố lại dây dợ máy móc. Tiểu đội vô tuyến 2W chúi đầu học bảng mật danh mới. Thằng Vỹ, thằng Mạnh, Thằng Ban trố suốt ngày lầm bầm như cầu kinh: “01 tiểu đội, 02 trung đội, 03 tiểu đoàn, 04 trung đoàn....” Cha Nhương - tiểu đội trưởng 2W suốt ngày càu nhàu vì quân lâu thuộc. Nhưng tôi dám chắc nếu kiểm tra thì chính bố này thể nào cũng tạm tịt nhất. Đã thế lại còn cái tính hay chê, bôi bác người khác. Chẳng hạn kể chuyện anh Hoạch bên hữu tuyến, hồi mới giải phóng Sài Gòn cứ tưởng cái bồn cầu là chậu vo gạo. Thế là cứ tống gạo vào vo. Đến khi giật nước gạo trôi đi sạch cứ thắc mắc um lên. Lại còn luôn mồm chửi tiện nghi của bọn tư bản là thâm độc. Hay chuyện Khương “khàn” dưới đại 1 dẫn lính đi khao. Không biết gọi phin cafe là gì mới e hèm cất giọng sang sảng: “Này cô em! Cho một số cái nồi ngồi trên một số cái cốc” ! Hết biết!
Tuy tiểu đoàn bộ nằm lui về sau đội hình nhưng vẫn tổ chức gác ba vọng đề phòng địch bâu bám mật tập. Tôi đã biết định vị sao Tua Rua để căn giờ gác. Trong đêm, nếu ếch nhái đang rỉ rả ầm ĩ mà tự nhiên im bặt, hoặc chim đêm trong chòm cây phía trước bỗng dưng xao xác là phải coi chừng. Luồn hào về bấu tay anh em dậy rồi trở lại vị trí gác ngay. Hãy cúi thật thấp sát mặt đất, dùng nền trời đêm sáng mờ làm phông sẽ dễ phát hiện địch hơn.
Lại còn muỗi mới khiếp. Muỗi Chi Phu có họ với muỗi Đồng Tháp mười, con nào con nấy to như con châu chấu con. Áo ka ki ga ba đin Nam Định không là cái đinh gì. Vòi muỗi xuyên qua hết. Muỗi đốt không ngứa mà đau nhói vì toàn muỗi đói. Muỗi lăn xả cảm tử xông vào đốt người. Không được đập vì sẽ gây tiếng động. Cũng không được dùng dầu gió xoa vì ban đêm trên đầu gió, mùi dầu sẽ lan rất xa. Chỉ được phép vuốt thôi, vuốt đến đâu lép bép đến đó... Có anh (chắc là con bác Ba Phi) còn kể là hồi mùa mưa, mình nằm trong màn. Muỗi bâu kín ngoài màn hết lớp này lớp khác, một lúc thì dây màn (dây dù) đứt phựt. Lỡ để một ngón tay sát chân màn, muỗi châm ngay. Những con khác không châm được thì châm ngay vào bụng con đang hút máu mình thành một dây chuyền dài hàng mét. Tóm lại là cũng biết làm ăn theo kiểu hợp tác xã.
Tôi được điều xuống đại đội 1 cùng với anh Ky. Đại trưởng đại 1 lúc đó là anh Thẩm, người Hà Bắc. Đại đội phó là anh Liêu, người Hà Nam Ninh. Ngay ca gác đầu tiên khi phối thuộc với đại đội 1 ở chốt Long An là tôi đã nổ súng “tiêu diệt địch” rồi. Đang ngồi gà gật lơ mơ trên thành hầm quan sát sở đại đội thì giật mình có tiếng động. Thằng “địch” đen đen ngồi chồm hổm cạnh bờ ruộng. Nó còn chống nẹ, cánh tay áo phất phất...Người tôi túa mồ hôi lạnh, nhưng tay vẫn kịp xiết cò. Khẩu đại liên bên tay trái ăn theo tằng tặc một tràng. Tất cả túa ra hầm. Anh Liêu đại phó hỏi mày phát hiện hướng nào? Sao nó không bắn lại? Tôi nói không biết! Chắc bị tiêu diệt rồi, kia kìa! Lão ấy với thằng Đồng xồng xộc vọt hào lên đấy luôn. Đ...má! Ông ấy chửi ầm ĩ... Tiêu diệt gì bay cái gốc chuối cụt? Lúc đó vừa sợ, vừa ngượng, nhưng cũng thấy thêm yên tâm ấm áp nữa. Vì lúc đó chưa hết ca, chúng nó vẫn còn lục sục thức cùng với mình chán...!
