LỊCH SỬ QUÂN KHU 7 Trận biệt thự Hoa Hồng Đà Lạt

Trận tập kích biệt thự Hoa Hồng (thành phố Đà Lạt) của đội cảm tử Phan Như Thạch nhằm bắt sống (hoặc tiêu diệt) tên Hazz Victo, phó thanh tra miền Nam Đông Dương phụ trách Nam Tây Nguyên và Đà Lạt. Biệt thự Hoa Hồng cách đường Ruclarase Hoa Hồng 10 mét, nằm trong khu biệt thự của các quan chức Pháp (nay là nhà số 17 Huỳnh Thúc Kháng, phường 4, thành phố Đà Lạt).

Qui luật đi lại của Hezz Victo hàng ngày khoảng 7 giờ 30 phút tự lái xe đi, chiều 17 giờ 30 phút lái xe về. Nơi làm việc của hắn là tòa Liêm Phóng cơ quan tổ chức tình báo gián điệp (nay là nhà 21 đường Trần Phú, Đà Lạt). Ở khu biệt thự và các đầu mối giao thông xung quanh có nhiều nhà bọn mật thám, chỉ điểm để bảo vệ và phát hiện lực lượng ta tiến công. Ngoài ra trong thành phố có nhiều lính khố xanh, lính ngự lâm quân, lính “GI”, đóng thành đồn từ cấp đại đội đến cấp tiểu đoàn. Khi nắm rõ qui luật hoạt động của tên Hazz Victo, ta sử dụng cách đánh cải trang bí mật, ém lực lượng trong nhà tên Hazz Victo. Khi hắn về thì áp đảo bắt sống thu vũ khí tài liệu và xe. 

Nếu bị lộ hắn bỏ chạy thì nổ súng tiêu diệt. 2 giờ ngày 11 tháng 5 năm 1951, 7 đồng chí trong đội cảm tử hành quân từ suối Cát Nam Thiên, đến vị trí tạm dừng tại nhà số 33 đường Lê Hồng Phong (ngày nay). Đến 15 giờ 15 phút, toàn đội bí mật vận tiến vào nhà, khống chế, vận động bà bồi bếp và em gái bà mở cửa để ta bố trí lực lượng và đưa cả hai người lánh nạn chỗ khác. Đúng 17 giờ 30 phút, tên Hazz Victo lái xe vào gara rồi vào nhà. Hắn gọi bà bồi bếp nhưng không thấy, sau đó hắn vào phòng bật công tắc điện. Đúng lúc này đồng chí đội trưởng hô bằng tiếng Pháp giơ tay lên.

Tên Hazz Victo bị bất ngờ nhưng hắn giả vờ đưa tay lên rồi bất thần xoay người chạy ra ngoài. Ta lập tức nổ súng tiêu diệt ngay tại chỗ. Cả đội nhanh chóng thu cặp tài liệu, vũ khí rồi ra gara lấy xe ô tô chạy ra đường theo kế hoạch. Khi chạy đến đường Hoàng Văn Thụ (ngày nay) đoạn chân suối Cam Ly thì xe chết máy, cả đội rời khỏi xe. Đúng lúc ấy ta phát hiện có 1 xe GMC chở đầy lính từ hướng sân bay Cam Ly chạy tới.

Cả đội nổ súng ngăn chặn tiêu diệt 2 tên, bắn bị thương một số tên nữa. Để bảo toàn lực lượng, ta tổ chức rút lui vượt ta luy, bơi qua thác Cam Ly về Bang Bị. Trận tiêu diệt tên phó chánh thanh tra miền Nam Đông Dương đã gây tiếng vang lớn trong thành phố Đà Lạt, ở Việt Nam và tại nước Pháp. Sau trận đánh, nhiều tên mật thám, chỉ điểm, tề điệp, ác ôn hoang mang lo sợ (kể cả lính ngự lâm quân và lính khố xanh) buộc chúng phải điều động một tiểu đoàn lính Com – măng – đô từ Sài Gòn lên để bảo vệ an ninh và hành quân càn quét.

Trận đánh đã gây được niềm tin vào cách mạng trong nhân dân thành phố, hỗ trợ đắc lực cho quần chúng nhân dân đấu tranh, ghi vào trang sử hào hùng của đội cảm tử Phan Như Thạch ra quân trận đầu đánh thắng.